بدن انسان به مانند ماشین نیاز به سوخت دارد تا بتواند به نحو مناسب حرکت کند. تغذیه سالم یکی از مهمترین نکات در سلامت انسان است که ما در این مطلب از یک مشهد برای شما در این مورد بیشتر صحبت کرده ایم.
تغذیه سالم چیست؟
نیاز انسان به خوراک یکی از احتیاجات ذاتی یا فیزیولوژیک است که مهمترین عامل بقای زندگی و طول عمر می‌باشد. احتیاج به خوراک دائمی است و ارگانیسم را مجبور می‌کند تا برای بدست آوردن خوراک و رفع گرسنگی کوشش کند.
تغذیه صحیح رشد را میسر می‌سازد، به تندرستی و طول عمر می‌انجامد و با تأثیر بر روی مغز و روان سبب رشد فکری می‌گردد.
غذای انسان باید شامل پروتئین‌ها، چربی‌ها، کربوهیدرات‌ها، مواد معدنی، ویتامین و آب باشد تا رشد و سلامت یاخته‌های بدن تأمین شود. این مواد با تغییراتی که در لوله گوارش حاصل می‌کنند قابل جذب می‌شوند و برای تأمین نیازهای حیاتی مورد استفاده یاخته‌های بدن قرار می‌گیرند.
غذای سالم
تعادل و تنوع، رمز تغذیه خوب و مناسب است و برای اطمینان از این که خوب غذا می خوریم باید این راز را بدانیم.
علاوه بر این، اگر این دو اصل در برنامه غذایی روزانه فرد، خانواده و جامعه رعایت شود می توان با اطمینان گفت که بار بیماری ها کمتر و طول عمر، بیشتر می شود.
تعادل
تعادل یعنی مصرف مقادیری از مواد غذایی که ضمن تامین نیازهای بدن، موجب اضافه وزن نشود؛ یعنی انرژی دریافتی به اندازه‌ای باشد که به اصطلاح سوخته یا مصرف شود.
به این منظور همه ما باید بدانیم غذایی که می خوریم حدودا چه قدر کالری به بدن مان می رساند.
پروتئین ها و مواد نشاسته ای و قندی در هر گرم ۴ کیلو کالری (کالری) به بدن می رسانند ولی چربی ها و روغن ها (مرئی و نامرئی) در هر گرم ۹ کیلو کالری تولید می کند.
تنوع
تنوع یعنی بدون این که اضافه بخوریم از مواد مختلف غذایی که در ۴ گروه اصلی غذایی قرار دارند بهره ببریم. سلول های بدن ما گوناگون هستند و نیازهای متفاوتی دارند تنها با تنوع دادن به نوع مواد غذایی که انتخاب می کنیم می توانیم این نیازهای مختلف را پاسخگو باشیم.
حال این سوال مطرح می شود که چگونه تنوع را رعایت کنیم؟
انواع میوه
بهترین راه برای اطمینان یافتن از تنوع در غذای روزانه استفاده از ۴ گروه اصلی غذایی است که عبارت‌اند از: گروه نان و غلات، گروه میوه ها و سبزی ها، گروه شیر و لبنیات و گروه گوشت، حبوبات، مغزها و تخم مرغ.
البته به جز این گروه‌ها یک گروه متفرقه نیز وجود دارد که انواع شیرینی ها و چربی ها را در آن گروه قرار می دهیم و توصیه می کنیم از آن ها کمتر مصرف شود.
ارزش غذایی مواد متفاوت که در یک گروه، قرار می گیرند تقریبا یکسان است و می توان از یکی به جای دیگری استفاده کرد.
هر چه قدر تعداد مواد غذایی که در یک روز مصرف می کنیم بیشتر باشد تنوع را بهتر رعایت کرده ایم مثلا به جای این که معده مان را با خوردن یک بشقاب پلو و خورش ُپر کنیم، پنج تا هفت قاشق پلو مصرف کنیم و به جای بقیه از مواد غذایی دیگر شامل انواع سبزیجات شامل کلم، کاهو، هویج، گل کلم، نخود فرنگی، ذرت، گوجه فرنگی، انواع حبوبات پخته، ماست و اسفناج، ماست و لبو، ماست و کدو و… مصرف کنیم همان که در اصطلاح ما ایرانی ها مخلفات غذا گفته می شود و خارجی ها به آن اردور یا پیش غذا می گویند.
اگر این دو اصل در برنامه غذایی روزانه فرد، خانواده و جامعه رعایت شود می توان با اطمینان گفت که بار بیماری ها کمتر و طول عمر، بیشتر می شود.
با توجه به نقش تغذیه در سلامت در اغلب کشورها با استفاده از راهنما‌های غذایی، آموزش تغذیه به صورت ساده به مردم داده می شود.
هر کشوری راهنمای غذایی مخصوص به خود دارد که با توجه به انواع غذا‌های در دسترس، وضعیت کشاورزی، عادات و فرهنگ غذایی، بیماری ها و شاخصه های دیگر تهیه می شود. معمولا برای سهولت آموزش محتوای آموزشی را به شکل های متفاوتی و جذابی که در همان جامعه قابل درک و مقبول است مانند بشقاب، هرم، رنگین کمان و… طراحی می کنند.
در کشور ما این راهنما به شکل هرم است و گروه های غذایی از پُرمصرف ترین تا کم مصرف ترین در قاعده تا رأس آن جای گرفته اند.
دکتر ربابه شیخ الاسلام متخصص اپیدمیولوژی تغذیه